راهنمای قواعد مستند سازی – لوازم مورد نیاز برای ساخت مستند

مقدمه ای بر صنعت مستند سازی و ساخت مستند

صنعت مستند سازی و ساخت فیلم مستند از جذاب ترین ترین و چالش برانگیز ترین اتفاق هایی می باشد که یک فرد در زندگی خود می تواند تجربه کند. اگر فردی مبتدی و آماتور در فیلمسازی به حساب بیاید و یا اگر در میانه راه تولید و ساخت مستند سازی می باشید؛ در هر دو صورت مستند سازی تجربه ای جالب و زیبا برایتان به حساب می آید.

امروزه بر کسی پوشیده نیست که فیلمسازی در کنار اینکه یک هنر است ، نیازمند مباحث تئوریک و مبانی اولیه برای رعایت اصول ساخت می باشد. کشور های توسعه یافته در صنعت سینما امروزه مستند و مستند سازی را به عنوان یک رشته اصلی و به صورت مجزا در کلاس های فیلمسازی تدریس می کنند. ولی فارغ از همه ی این مسائل اگر به دنبال شروع و یادگیری مستند سازی هستید و یا اگر علاقه دارید فیلم مستند بسازید ، باید دست به کار بشوید.

تنها راهی که واقعا بتوانید از طریق آن مستند سازی را یاد بگیرید، این است که مستند بسازید!

در ادامه نکاتی را خواهید دید که به شما راهنمایی می ‌کند چگونه یک مستند خوب بسازید :

برای ساخت فیلم مستند چه باید کرد؟ مراحل ساخت مستند

داستانی را بگویید که به آن اهمیت می ‌دهید

با سوژه‌ای شروع کنید که شما را هیجان زده می‌ کند. اگر نسبت به خود سوژه دلگرم نباشید، این احتمال وجود دارد که نتیجه‌ی نهایی نیز دلگرم کننده نباشد. مستندی درست کنید که نسبت به آن حس دارید و برایتان منطقی است. ممکن است افراد زیادی ایده‌ی شما را متوجه نشوند اما مهم تر این است که خودتان بتوانید ایده‌ی خودتان را بفهمید.

تحقیق کنید

تا می ‌توانید درباره‌ی موضوع مستند خود تحقیق کنید. گاهی اوقات داستان واضح است و گاهی اوقات هم نه. کند و کاو زیادی انجام دهید و راهنمایی‌ها را دنبال کنید. این جا جاییست که باید کلاه خبرنگاری خود را سر کنید. حقایق را جمع آوری کنید و به دنبال شخصیت‌ ها و داستان ‌های جالب بگردید. الماس داستان شما گاهی اوقات بسیار دور از دید قرار دارد.

برنامه ریزی کنید

یک طرح کلی در نظر بگیرید. به این فکر کنید که چگونه می‌ خواهید داستان خود را بگویید. ساختار آن چیست؟ سبک آن چیست؟ آیا فیلم یا تصویری از قبل وجود دارد که به شما کمک کند یا باید خودتان همه‌ی برداشت‌ها را انجام دهید؟

شخصیت اصلی کیست؟ هسته‌ی اصلی داستان شما چیست؟ عناصر تحریک کننده‌ی داستان شما کدامند ؟ چگونه می‌توانید مخاطب را تحریک کنید؟ آیا موقعیتی وجود دارد که بتوانید از آن فیلم بگیرید یا باید خودتان موقعیت را به وجود بیاورید؟

لیست برداشت درست کنید

این لیست فیلم‌ ها و مصاحبه‌ هایی است که برای ساخت مستند خود به آن ها نیاز دارید. به این به عنوان فهرست مواد لازم نگاه کنید. بستگی به پیچیدگی پروژه‌ی شما، ممکن است حتی نیاز باشد بودجه ‌ای را به کار اختصاص دهید.

فیلم برداری را آغاز کنید

مستند خود را برای کجا می‌ سازید ؟ اینترنت ؟ تلویزیون ؟ سینما ؟ یا شاید هم همش! در نظر داشته باشید که فیلم شما قرار است چگونه دیده شود تا فیلم برداری و داستان گویی خود را بر همان مبنا انجام دهید. مطمئن شوید که در هنگام فیلم برداری، از چند زاویه مثل نمای نزدیک، برداشت ‌های نرمال و عریض استفاده کنید.

فیلم نامه بنویسید

وقتی تمام برداشت ‌های خود را انجام دادید، وقت آن است که آن ها را به صورت یک فیلم نامه سازماندهی کنید. کامل کننده ترین عناصر داستان خود را پیدا کرده و بر اساس آنها، صحنه‌های کوچکی بسازید. به یاد داشته باشید که فیلم نامه لزوما نباید صحبت کند یا صدا گذاری بشود. فیلم نامه چیزی که مخاطب می ‌بیند یا می‌ شوند را توصیف می‌ کند.

تدوین را آغاز کنید

این یکی از قسمت ‌های جالب فرایند مستند سازی است و مانند کنار هم قرار دادن قطعات یک پازل می‌ماند. ابتدا باید نرم افزار کامپیوتری تدوین مورد نظر خود را انتخاب کرده و وقتی تجهیزات خود را برپا کردید، باید کلیپ ‌ها و برداشت ‌های خود را یکی پس از دیگری در کنار هم قرار دهید. هنر تدوین در به وجود آوردن یک ترن هوایی احساسی است. بعضی قسمت ‌ها باید سریع پیش بروند و بعضی آرام تا یک تجربه‌ی بصری پویا به وجود بیاید.

مسائل حقوقی و کپی رایت را در نظر بگیرید

این مسئله را باید از همان ابتدای روند مستند سازی و همچنین در کل فرایند در نظر بگیرید. فکر نکنم نیاز باشد تا اهمیت زیاد این مسئله را توضیح دهم.

مستند را منتشر کنید

حالا که همه‌ی کارها را انجام دادید و مستند خود را ساختید، می‌خواهید که مردم هم آن را ببینند نه ؟ انتشار مستند با وجود اینترنت از همیشه راحت تر است و خب البته راه حل‌ های سنتی مثل اکران سینمایی یا پخش دی وی دی نیز همچنان کاربردی هستند.

ابزار و موارد مورد نیاز برای ساخت مستند

همواره برای فیلمسازی به تجهیزات سخت افزاری و نرم افزاری متعددی نیاز می باشد. برای ساخت و تولید یک فیلم مستند اگر در اول کار هستید ، اصلا سخت نگیرید. شما حتی با دوربین موبایل خودتون هم می تونید فیلم مستند را ضبط کنید.

در صورتی که کیفیت و حرفه ای بودن کار براتون مهم هست، می بایست به سراغ دوربین های مخصوص فیلمبرداری بروید. امروزه دوربین های نسل DSLR از محبوبیت بسیاری نزد مستند ساز های نیمه حرفه ای و بعضا حرفه ای برخوردار است. علت این قضیه هم قیمت مناسب آن به نسبت خروجی کیفیت فیلم ها است که در مقایسه با دوربین های ععظیم الجثه صنعت فیلمسازی به صرفه تر و راحت تر می باشد.

برای رعایت قاب بندی ها و جلوگیری از لرزش ها به پایه دوربین نیاز می شود. لرزش های شدید جزو ، زننده ترین مسائل در ساخت فیلمتان به شمار می روند، از لرزش های بی خود حتما جلوگیری کنید در موقعیت های مختلف بسته به مستند مورد نظر می تونید از پایه های مختلف نگه دارنده دوربین استفاده کنید، برای دوربین موبایل هم می تونید از لوازم جانبی لرزش گیر موبایل استفاده کنید. ابزار مورد نیاز بعدی شما که آن هم نیز از اهمیت بالایی برخوردار است، میکروفن است.

صدای فیلم نیمی از کار شما را نشان می دهد ، در واقع صدا مکمل تصویریست که برداشت می کنید و می خواهید به بیننده منتقل کنید. باز هم بسته به شرایط و کاری که دارید انجام می دید می تونید از میکروفن های مختلف استفاده کنید. میکروفون های تفنگی یا شاتگان میکروفن ، میکروفن های وایرلس ، بوم صدا و شاک مانت همگی می توانند در امر مستند سازی شما مورد استفاده قرار بگیرند.

معرفی وسایل و تجهیزات مستند سازی

بازتاب دهنده ی نور مورد بعدی هست که می توان به آن اشاره کرد. اغلب مستند ها در فضای باز و در روز تصویر برداری می شوند، از این رو کنترل نور و تنظیم آن در هنگام فیلمبرداری ، تصویر حرفه ای تری را برایتان می سازد.

تجهیزات اشاره شده تا بدینجا موارد سخت افزاری کار مستند سازی شما را تشکیل می دهند که اغلب استفاده از آنها در ساخت مستند واجب تلقی می شود. اما تجهیزات نرم افزاری که در مرحله تدوین به آن نیاز دارید، از دسته نرم افزار هایی هستند که اغلب کار با آنها آسان است.

بعد از مرحله ضبط و فیلمبرداری مستند که نوبت به تدوین ، اصلاح و ویرایس آن در نرم افزار می رسد ، لازم نیست حتما از نرم افزار های سنگین و پیچیده فیلمسازی نظیر افتر افکت استفاده کنید. شما به یک نرم افزار تدوین نیاز دارید که صرفا بتوانید با آن کات ها ، برش ها ، جابجایی ها ، تنظیم صدا و در صورت نیاز تصحیح رنگ و ادیت های ابتدایی را انجام دهید.

پیشنهاد ما به شما  استفاده از نرم افزار ساده و پر کاربرد ادیوس می باشد. Edius یک نرم افزار مفید برای تدوین و ساخت فیلم مستند شما هستش. در وهله بعدی نرم افزار ادوبی پریمیر رو داریم ، Adobe Premier به عنوان یه نرم افزار تدوین دست شما را باز تر می گذارد و نسبت به ادیوس کامل تر و به مراتب پیچیده تر نیز می باشد.

نمونه فیلم مستند – فیلم مستند فوتبالی رویای امیرحسین

پروژه تولید مستند فوتبالی رویای امیر حسین در بهمن ماه سال 1400 توسط تیم کاتشو کلید خورد. این فیلم مستند در دسته بندی سری مستندهای سفارشی قرار می گیرد که در ژانر بیوگرافی-ورزشی تولید شده است.

داستان این فیلم مستند در رابطه با یک پسر 17 ساله به نام امیرحسین است که تمام زندگی خود را صرف فوتبال می کند. امیرحسین در کشور ایران به دنیا آمده است و با توجه به شرایط اتباع بودنش در ایران برای بازی کردن در سطوح حرفه ای شامل محدودیت های فراوانی شده است.

اگر می خواهید در مورد مراحل و روند ساخت این فیلم مستند ورزشی بیشتر بدانید؛ بر روی لینک طلایی رنگ << فیلم مستند فوتبالی رویای امیرحسین >>  کلیک کنید. در این صفحه می توانید ویدیوهای این فیلم مستند را که به زبان آلمانی و انگلیسی نیز ترجمه و دوبله شده اند؛ مشاهده کنید و آن را به عنوان نمونه ای عالی و حرفه ای در حوزه ساخت فیلم های مستند سرلوحه کار خود قرار دهید.

سخن پایانی :

چه این اولین مستند شما باشد و چه نباشد، مسیر ساخت آن مسیر پیچیده‌ای است. داستانی که تعریف می‌ کنید، به روش خودش باز می ‌شود. بگذارید تا سوژه خودش شما را در مسیر ساخت مستند هدایت کند و به طور مناسب کار شما را بهبود ببخشد.

برای همین پیچیدگی ‌هاست که مستند سازان بزرگ عزم راسخی برای اشتراک گذاری سوژه‌‌ی خود با دنیا دارند. داشتن یک دید یک پارچه به شما کمک می‌کند تا نگرش مستندسازی خود را با حقیقتی که در پی کشف آن هستید تطبیق دهید و به عنوان آخرین نکته، در حین روند ساخت مستند، آن ایده و جرقه‌ی اولیه‌ی ساخت را فراموش نکنید.
هیچ وقت برای شروع دیر نیست و هر لحظه از زندگی هدیه‌ ای است که نباید آن را از دست داد. پس همین حالا شروع کنید و امیدواریم که روزی نام شما را در بین مستند سازان برتر جهان ببینیم.

برخی مواردی که در این مقاله سعی کردیم به آن ها بپردازیم؛ عبارت اند از : مقدمه ای بر صنعت فیلم مستند و مستندسازی ، آموزش نحوه ساخت فیلم مستند یا چگونگی ساخت فیلم مستند ، تجهیزات و وسایل مورد نیاز برای تولید فیلم مستند ، معرفی نمونه فیلم مستند با تم ورزشی