نقد و بررسی سینمای بالیوود bollywood هندوستان

فهرست مطالب

مقدمه‌ای بر سینمای بالیوود هندوستان

سینمای هندوستان با عنوان تجاری بالیوود سالانه هزاران عنوان سینمایی و سریالی تولید کرده و به نمایش عمومی درمی‌آورد. با هزینه‌های کلان و سرمایه‌گذاری زیاد که اصل قضیه‌اش میدان دادن به جوان‌هاست. از سال‌ها پیش فیلم‌های زیادی تولید شده که چه در خود هند و چه در کل جهان از محبوبیت خاصی برخوردار بوده است.

فیلم‌های معروف قدیمی مثل شعله، قانون، گاهی خوشی گاهی غم، ترس، همشکل تا فیلم‌های نسبتاً جدیدی مثل سه احمق، پی کی و اسم من خان، اما با وجود آثار محبوب و موفق چرا همچنان سینمای بالیوود بی ثبات است و ما مشغول شوخی با آن هستیم؟ شوخی‌هایی که خودشان هم در جشنواره‌ها، برنامه‌ها و مراسم مختلف به آن می‌پردازند اما خب منطق آن گم شده و دیگر معنای سابق را ندارد.

باید قبول کنیم سینمای بالیوود رو به پیشرفتی چشمگیر است، با اینکه از زمان ظهور سوپراستاری به نام آمیتا باچان بالیوود تبدیل به یک هنر و تجارت موفق در هند شد؛ اما رفته رفته حضور ستارگان بزرگی مثل شاهرخ خان، سلمان خان و امیر خان (عامر خان) باعث رشد بیشتر و پررنگ تر شدن سینمای بالیوود در سطح دنیا شد.

بررسی معروف ترین بازیگران سینمای هند – درخشش بالیوود با ستارگانش

بیایید از حدود پنجاه سال قبل و فیلم موفق و ماندگار شعله شروع کنیم. فیلمی که هنوز هم نام آن در بالیوود می‌درخشد و تبدیل به یک اثر جاودان در هندوستان شده است. آمیتا باچان، دهرمندرا و هما مالینی بازیگران اصلی این فیلم بودند و رامش سیپی آن را ساخته بود. شاید سکانس‌های غیرواقعی در فیلم مشاهده می‌شد اما نسبت به سال تولید باید این فیلم را فوق‌العاده خطاب کرد.

زمانیکه ستاره‌هایی مثل آمیتا باچان و دهرمندرا یا دیلیپ کومار در سینمای بالیوود حکمرانی می‌کردند سه بازیگر پرقدرت وارد این صنعت شدند، سه خان قدرتمند بالیوود یعنی شاهرخ خان، عامر خان و سلمان خان که از دهه نود وارد بالیوود شدند و خیلی زود جزو بازیگران محبوب این کشور قرار گرفتند.

سلمان خان در ابتدای کار یعنی سال 1989 فیلمی تحت عنوان Maine Pyar Kiya را در کارنامه خود ثبت کرد که هنوز هم محبوبیت خاصی بین مردم دارد. عامر خان نیز با فیلم Qayamat Se Qayamat Tak در 1988 شروع خوبی داشت اما ظهور چهره جذابی به نام شاهرخ خان باعث شد سینمای بالیوود رنگ و بوی دیگری بگیرد، بالاخص در ژانر عاشقانه معنای مستقل و خاصی بگیرد.

علاوه بر آن شاهرخ خان تنها یک سال بعد از شروع حرفه‌ای دو نقش منفی را ایفا کرد. نقش خاکستری در Baazigar (1993) و نقش سیاه در Darr در همان سال ریسک بزرگ شاهرخ خان در ابتدای کارش بود، این ریسک موفقیت‌آمیز و شگفت‌انگیز بود و همه انگشت به دهان ماندند، با فیلم Darr بالیوود برای اولین بار در آمریکا و هالیوود دیده شد و تعریف و تمجیدهایی از آن صورت گرفت.

شاهرخ خان جوان فیلم‌های خوبی را بازی کرد و در 1995 نقطه عطف کار خود را نمایان کرد، با بازی در فیلم Dilwale Dulhania Le Jayenge که در بین بینندگان DDLJ خطاب می‌شود نشان داد بازیگری به شدت تواناست.

نقش شاهرخ خان در دیده شدن سینمای بالیوود

بعد از سه سال حضور در بالیوود شاهرخ خان نام پادشاه بالیوود را از سمت مردم و منتقدین هدیه گرفت. جایزه‌های فراوان او در سال‌های بعد باعث موفقیت و بیشتر دیده‌شدن سینمای بالیوود شد، ستاره‌های دیگر آن سال‌ها مثل آمیتا باچان که دیگر در مسیر پیشکسوت شدن افتاده بود، سلمان خان و عامر خان، آنیل کاپور، آکشی کومار و چهره‌های دیگر در شکوفایی بالیوود نقش داشتند اما شاهرخ خان نقش متفاوتی را برعهده داشت.

در دهه 90 فیلم‌های بسیار موفق و ماندگار Dil To Pagal Hai ،Kuch Kuch Hota Hai ،Karan Arjun و Koyla را در کارنامه خود ثبت کرد ولی دهه بعدی (2000 تا 2010) اوج شکوفایی شاهرخ خان بود، او با فیلم Devdas بازیگری را به سطح فوق العاده‌ای در هند رساند، 20 سال از آن می‌گذرد اما جالب است بدانید هنوز هم کلاس‌های بازیگری هندوستان با آن نقش شاهکار پیش می‌رود. یعنی نقش دوداس شاهرخ خان ملاک مهمی برای یادگیری بازیگریست.

بگذریم؛ با اینکه تمام فیلم‌های مذکور مشخصه‌های نخ نمای سینمای بالیوود را کم و بیش داشت، مشخصه‌های واضحی مثل دوستی تا پای جان، اندوه غلیظ عاشقانه‌ها، پایان همیشه خوش و دیگر ویژگی های منحصربه‌فرد بالیوود، اما این فیلم‌ها در زبان سینما یعنی کارگردانی، فیلمنامه، دیالوگ و بازیگری کم عیب و نقص و خوب بودند.

نمی‌گوییم بالیوود فیلم بد تولید نمی‌کند، اما فیلم‌های خوب زیادی هم داشته است، البته باید قبول کرد که امروزه این مشخصه‌ها کمرنگ‌تر شده است و اگر در فیلمی هم همچنان نمایان باشد مورد استقبال خود بالیوودی‌ها و مردم هند قرار نمی‌گیرد، مثل فیلم Shaandaar که سال 2015 با بازیگران شناخته شده تولید شد اما از نظر مردم فیلم خوبی نبود و مورد استقبال طرفداران بالیوود واقع نشد و همچنان با آن شوخی می‌کنند.

نگاهی به معروف ترین فیلم‌ های سینمای هند

سینمای بالیوود از سال 2005 و 2006 به سمت بین‌المللی شدن رفت. 2005 دو فیلم Paheli و Black در سطح جهان معروف شد (البته که Devdas هم به جشنواره جهانی کن رفت و با استقبال خوبی هم مواجه شد اما خب 2005 رسماً بالیوود هم جزو سینماهای اسم و رسم دار دنیا شد.) سال 2006 نیز فیلم Don خیلی خوب ظاهر شد و شاهکاری به نام Rang De Basanti ساخته شد، فیلمی که بازیگر اصلی آن عامر خان است.

بله؛ عامر خان، کسی که سینمای بالیوود را به سطح بالاتری برد، با فیلم‌های فوق العاده سه احمق، PK و Dangal و فیلم های دیگر که نشان داد بالیوود هم سینمای خوبی است و همیشه یک رنگ نیست. یا شاهرخ خان که فیلم های Swades ، Kal Ho Naa Ho ، اسم من خان و Dear Zindagi را بازی کرد. همچنین آمیتا باچان و سلمان خان و اینگونه، سینمای بالیوود رفته رفته در مسیر پیشرفت قرار گرفت.

علاوه بر بازیگری‌های درخشان، کارگردانی هم از اواخر دهه 90 معنای بهتری گرفت، کارگردانان بزرگی مثل سانجی لیلا بانسالی (کارگردان Devdas) و راجکومار هیرانی (کارگردان سه احمق و PK) یا کاران جوهر (کارگردان اسم من خان) و اسامی مهم و تاثیرگذار دیگری که کارگردانی را پله پله بالاتر بردند.

امروزه کارگردان و فیلمنامه نویس حرف اول یک فیلم را می‌زنند، مثل تمام دنیا! بله، درست شنیدید؛ کارگردانی و فیلمنامه نویسی قبلاً با اهمیت نبودو سینمای بالیوود بازیگرمحور بود و به پرورش ستاره‌هایی اهمیت می‌داد که جلوی دوربین می‌درخشند و همین شاید از دلایل اصلی کم ثباتی سینمای بالیوود بود اما اسامی نامبرده این رسم را تاحدودی پایان دادند و نشان دادند که هند در امر فیلمسازی می‌تواند موفق باشد.

امروزه مردم بیشتر به داستان فیلم اهمیت می‌دهند، شاید به همین دلیل فیلم‌های اخیر آمیتا باچان، شاهرخ خان، عامر خان و سلمان خان یعنی چهار اسطوره بی‌تکرار هند موفق نبودند؛ چون فیلم‌ها داستان خوبی نداشتند و تنها ویژگی مثبت آن‌ها استفاده از بازیگران چهره بود.

نقدی بر ژانر اکشن فیلم های بالیوود

در سال‌های اخیر ژانر اکشن هم کم و بیش بهتر شده است و کارگردانان از سبک‌ها و تکنیک‌های متفاوتی برای اجرای لحظات اکشن استفاده می‌کنند، مثل فیلم Don که اکشن خوبی داشت، فیلم Raees و یا فیلم Uri و Article 15 که در ژانر اکشن موفق بودند. اما همچنان کسانی هستند که از سبک قدیم اکشن استفاده می‌کنند، مثل سه گانه Dabangg.

مخصوصاً قسمت سوم که سلمان خان نقش اول آن را ایفا کرد اکشن به شدت غیرقابل باور و غیرواقعی را نمایش داد، این‌ سبک از فیلم‌ها شاید 20 سال پیش خیلی محبوب‌تر بودند اما امروزه مورد استقبال مردم قرار نمی‌گیرد و فیلم شکست می‌خورد و حتی به فاجعه تبدیل می‌شود، چه در گیشه چه از دید منتقدین!

بنابراین هنوز هم چیزهایی وجود دارد که بالیوود را مضحک و غیرواقعی جلوه دهد اما نباید از انصاف هم دور باشیم، پیشرفت ژانر اکشن خوب بود اما نه به اندازه پیشرفت ژانر عاشقانه، کمدی و اجتماعی در بالیوود! این ژانرها در سینمای بالیوود غوغا کرده‌اند، دقیقاً از زمانی که راجکومار هیرانی شروع به فیلمسازی کرد. او پنج فیلم کمدی و اجتماعی بی نظیر را ساخت و این 2 ژانر را در هند تعریف کرد.

جمع بندی و سخن پایانی

مشخصه دیگری که دارد کمرنگ می‌شود رقص و آوازهای بی‌دلیل و بی‌وقت است. این رسم و اعتقاد قدیم خود هندی‌هاست، رقص برای مردم هند یک نوع عبادت است اما خب در فیلمسازی باید با منطق همراه باشد. حالا فیلمسازان این را درک کرده‌اند، رقص به‌طور کلی در فیلم‌های هندی کم شده و اگر هم منطقی پشت آن نباشد رقص و آوازی هم نیست.

فیلم‌های خوب اخیر مثل Dear Zindagi ، Uri ، Gully Boy و … از ویژگی رقص بهره نبردند و مشکلی هم ایجاد نکرد اما این بدان معنا نیست که سینمای بالیوود به کل رقص را فراموش کند، فیلم‌هایی نیز ساخته شده که رقص و آواز در آن (حتی فراوان) دیده می‌شود اما منطق خوبی پشت آن هست و اگر بی‌منطق باشد برای مردم جذابیت همیشگی را ندارد.

ستاره‌های سینمای بالیوود رو به افزایش هستند؛ بازیگران جوان‌تری مثل رنویر سینگ، رنبیر کاپور، ویکی کوشال، آیوشمان کورانا و … دارند بالیوود را جلو می‌برند، یا در بین زنان بازیگرانی مثل آلیا بهات، دیپیکا پادکون، شرادها کاپور و … سینما را بهتر می‌شناسند، بنابراین باید این را باور کرد که بالیوود رو به جلو حرکت می‌کند، از زمانی هم که با کمپانی‌های بزرگ جهان مثل نتفلیکس، فاکس استار، دیزنی و کمپانی‌های دیگری همکاری می‌کند جهان بیشتر به سینمای بالیوود علاقه پیدا کرده و مشخصه‌های نخ‌نمای همیشگی دارد از ذهن مردم پاک می‌شود.

استودیو کاتشو