همه ما در زندگی روزمره خود به دفعات زیاد، مشغول تماشای فیلم ها، انیمیشن ها و سریال ها و حتی تبلیغات تلویزیونی مختلف هستیم. شاید برایتان جالب باشد که نحوه تولید این فیلم ها، مخصوصاً چگونگی فیلمبرداری از صحنه های مختلف یک فیلم را بدانید. جالب است که بدانید در روند ساخت تیزر تبلیغاتی ، ساخت فیلم صنعتی و ساخت فیلم مستند نیز به اندازه فیلم های سینمایی، حرکت دوربین بسیار حائز اهمیت است.
در حقیقت یکی از اصلی ترین و مهم ترین مراحل تولید یک فیلم در دنیای سینما، نحوه حرکت دوربین است. بنابراین بررسی انواع حرکت دوربین در فیلمسازی و کاربرد هر کدام می تواند در فهم و تشخیص پارامتر های متنوع این فن راهگشا باشد. علاوه بر آن، آشنایی با هر یک از این حرکت ها مانند پن، زالی، تیلت و غیره جذابیت مخصوص خود را دارد.
حرکت دوربین در فیلم سازی
تقریباً می توان گفت نحوه کلی حرکت دوربین در فیلم های مختلف سینمایی و همچنین انیمیشن سازی ( شامل ساخت انیمیشن های 2 بعدی و سه بعدی و ساخت موشن گرافیک ) به صورت یکسان است. اما دارای تفاوت های به خصوصی نیز هستند. به عنوان مثال در فیلم های سینمایی، دوربین فیلمبرداری در متن تصویر برداری صحنه قرار می گیرد.
ولی در انیمیشن سازی به این گونه نیست و نحوه کار دوربین به صورت مجازی است. به عبارت دیگر در انیمیشن های سه بعدی، دوربین ها و چگونگی تعبیه آن ها در مقابل صحنه به وسیله یک نرم افزار مشخص شبیه سازی می گردد. همچنین در انواع انیمیشن های دو بعدی، حرکت دوربین را با استفاده از ترسیم نمودن بعضی تغییرات به صورت تکه تکه نمایان می کنند.
نمای ثابت یا استاتیک
وقتی که دوربین را در صحنه حرکت مشاهده نمی کنید، در واقع از یک نمای شات استاتیک یا ثابت استفاده می گردد. نکته مهم این است که نما های ثابت با تکنیک های خود غالباً بر روی ظاهر و حرکت های سوژه شما تاکید دارند تا این که بر روی محیط بخواهند تاکید کنند.
به منظور ضبط نمودن این چنین نما ها، در اکثر اوقات دوربین را بر روی یک سه پایه که ثابت شده است قرار می دهند یا دوربین را بر روی یک دالی بدون حرکت تعبیه می نمایند. از جمله نما های متداول برای خیلی از برنامه های صدا سیما و تلویزیون مانند گفتگو ها، اخبار، برنامه های عروسکی، استفاده از نمای استاتیک است. البته در خیلی از فیلم های سینمایی و حتی کارتون ها نیز از نمای استاتیک برای ژانر های متفاوت استفاده شده است، مخصوصاً ژانر هایی از نوع کمدی.
حرکت دوربین به صورت اپتیکی
در بعضی از نما های فیلمبرداری، قسمت سر دوربین و پایه آن فاقد هر گونه جا به جایی هستند. در این نوع از نما ها می توانیم از توانایی لنز به عنوان یک پارامتر حرکت در تصویر ها استفاده کنیم. حرکت زوم در حقیقت به ایجاد یک حرکت به کمک تغییر دادن فاصله کانونی لنز دوربین مورد نظر گفته می شود.
اگر مقدار عددی فاصله کانونی لنز دوربین فیلمبرداری را افزایش دهیم و سوژه خود را با این عمل به دوربین نزدیک نماییم، عبارت زوم به جلو انجام گرفته است و برعکس چنانچه فاصله کانونی لنز دوربین را کاهش دهیم و سوژه با این عمل از دوربین ما دور شود، عبارت زوم به عقب رخ خواهد داد.
حرکت دوربین به صورت مکانیکی
یک موضوع کاملاً ساده اما خیلی مهم که در تمام حرکات مکانیکی دوربین ها مشترک بوده این است که در بعضی نما ها که هم سوژه ما و هم دوربین دارای تحرک هستند، باید ابتدا سوژه مورد نظر حرکت کرده و سپس دوربین آغاز به حرکت کند. اما در پایان فرآیند، موضوع کاملاً برعکس می شود. یعنی دوربین فیلمبرداری باید در ابتدا بایستد، سپس سوژه مورد نظر ما توقف نماید.
محور ثابت و حرکت دوربین
اگر محور مورد استفاده ثابت بوده و در عرض، طول و ارتفاع هیچ گونه جا به جایی صورت نگیرد مانند سر که بر روی گردن انسان ثابت شده است، فقط دو نوع حرکت را می توانیم شاهد باشیم؛ حرکت به سمت چپ و راست یا حرکت به سمت بالا و پایین. بنابراین با توجه به این موضوع، بهتر است که با حرکت های پن و تیلت بیشتر آشنا شویم.
حرکت پن
اگر بخواهیم حرکت پن را به صورت دقیق توضیح دهیم، در عالم سینما و فیلمسازی حرکت پن به معنای حرکت افقی دوربین فیلمبرداری بر روی یک محور ثابت است. این حرکت امکان دارد به سمت راست یا به سمت چپ باشد. مانند همان حالتی که هنگام چرخش سر به قسمت چپ یا راست مشاهده می شود.
کلمه پن از یک کلمه دیگر با نام پانوراما اشتقاق یافته است. پیشنهاد ما این است که در صورت علاقه حتماً با روش عکس برداری پانوراما آشنا شوید. به طور خلاصه قرار گیری دوربین بر روی دست فیلم بردار و حرکت آرام آن از یک سمت به سمت دیگر است.
نکته قابل توجه این است که در نوع حرکت پن، قسمت سر دوربین بدون اینکه هیچ حرکتی در محور خود داشته باشد، به سمت راست یا چپ می چرخد. پس طبق قواعد حاکم بر اصول سینما و فیلم سازی حرکت پن دوربین به سمت راست را پن به راست و بر عکس حرکت دوربین به سمت چپ خود را پن به چپ می نامند.
ویژگی های خاص حرکت پن
حرکت پن ممکن است که به صورت کاملاً آرام و ملایم رخ دهد و حتی بعضی مواقع امکان دارد با شدت و با سرعت صورت پذیرد. در حالت کلی، به حرکت پنی که با سرعت انجام می گیرد، پن شلاقی گفته می شود. پن شلاقی ایجاد کننده یک موشن بلار ویژه است. غالباً از این موشن بلار ها برای جا به جایی سریع زمان و مکان در فیلم سازی استفاده می شود.
در واقع انتخاب هر یک از پنل های موجود برای یک سکانس ویژه، بستگی به نحوه کمپوزیت صحنه مورد نظر و همچنین معنا و محتوا و ریتم کلی داستان دارد. ولی جالب است بدانید که تمامی این پن ها که در سینما سازی به کار برده می شوند، کاملاً به صورت پیوسته و همچنین بی وقفه صورت می گیرند.
حرکت تیلت
در واقع حرکت تیلت پدیده ای کاملاً برخلاف حرکت پن است. اشاره کردیم که حرکت پن، حرکت دوربین به سمت چپ و راست است ولی حرکت تیلت به حرکت عمودی دوربین رو به سمت بالا و پایین گفته می شود. البته که همانند حرکت پن، در این حرکت نیز دوربین بر روی محور ثابت خود تعبیه شده است.
این حرکت همانند رفتار انسان ها به منظور کار کردن با هر وسیله دیجیتال مانند گوشی و غیره است که بار ها سر خود را به پایین آورده یا به بالا می برند. پس هنگامی که سر دوربین فیلمبرداری به سمت بالا حرکت نماید، به آن تیلت به سمت بالا و چنانچه دوربین رو به پایین چرخد به آن حرکت تیلت به پایین گفته می شود.
برای به کار بردن زاویه های دید از بالا و همچنین زاویه دید چشم پرنده، همواره رعایت این نکته لازم است که دوربین حرکت تیلت به سمت پایین داشته باشیم. اما به منظور داشتن زاویه های دید از پایین و همچنین نوع زاویه دید کرم خاکی، داشتن حرکت تیلت به بالا جزو ملزومات مهم است. مانند حرکت پن شلاقی، ما در فیلم سازی، دارای حرکت تیلت شلاقی نیز هستیم که کاملاً در جهت عمودی صورت می گیرد.
ترکیب حرکت از نوع تیلت با زاویه های مختلف دوربین فیلمبرداری، سبب جذابیت و تأثیرگذاری بیشتر داستان ها شده است. گاهی مواقع مشاهده می شود که در تعدادی از صحنه های مختلف فیلمبرداری، تجهیزاتی از قبیل لنز های تیلت شیفت به کار می رود. به گونه ای که خود لنز بدون آنکه در بدنه دوربین از قسمت ثابت سر خود تکان بخورد تیلت می نماید. غالباً از این تکنیک به منظور به دست آوردن عمق میدان گسترده از صحنه فیلم برداری استفاده می کنند.
دالی به جلو و دالی به عقب
در حالت کلی چنانچه کل دوربین که دارای محوری متحرک است به سوی سوژه مورد نظر ما نزدیک تر شود، به آن دالی به جلو گفته می شود و اگر از سوژه ما دور تر شود، نام آن دالی به عقب خواهد بود.
دالی زوم (زالی)
یکی از پر طرفدار ترین و مشهور ترین انواع حرکت های داخلی که در دنیای سینما سازی از آن استفاده می شود، عنوان دالی زوم است. البته در اصطلاح عام به آن زالی نیز گفته می شود. در تعریفی ساده، دالی زوم یک نوع افکت درون دوربینی است.
یعنی زمانی که ما دوربین خود را به سوژه مورد نظر نزدیک می کنیم یا از آن دور می کنیم، فرآیند زوم پس زمینه در خلاف جهت اصلی اتفاق می افتد. به گونه ای که اندازه سوژه اصلی ما کاملاً ثابت به نظر خواهد آمد ولی اندازه پس زمینه که سوژه در آن قرار دارد، مقداری منبسط تر یا بسته تر از حالت قبلی نمایان خواهد شد.
تصویر به دست آمده با استفاده از این ترفند، حس ناپسند و همچنین ناخوشایندی را برای بیننده فیلم یا سریال به ارمغان خواهد آورد. مانند صحنه ای که هنگام شبه هیپنوتیزم ایجاد می شود و دارای پیچیدگی های مخصوص به خود است.
حرکت پدستال (جیب شات)
اگر حرکت دوربین فیلمبرداری ما مانند یک حرکت تعقیبی باشد ولی در جهت عمودی، با عنوان حرکت پدستال یا جیب شات شناخته می شود. فرق حرکت جیب شات با تیلت در آن است که تیلت دارای محور ثابت ولی جیب شات حاوی یک محور دوربین متحرک است. یعنی کل دوربین ما به سمت بالا یا به پایین منتقل داده می شود.
جمع بندی
بررسی انواع حرکت دوربین در فیلمسازی و کاربرد هر کدام از آن ها، یکی از مهم ترین مسائلی است که علاوه بر فیلمسازان و کارگردانان، بسیاری از افراد دیگر در جامعه علاقمند به شناخت و یادگیری آن ها هستند. در حقیقت، نوع حرکت دوربین در فیلمسازی از اهمیت فراوانی برخوردار است و به عنوان یک عامل مهم در افزایش کیفیت یک فیلم به شمار می آید.
چنانچه یک فیلم ساز یا کارگردان از انواع مختلف حرکت دوربین فیلمبرداری در صحنه آگاهی کافی و مناسب نداشته باشد، صد البته فیلم ساخته شده توسط وی، هم از نظر کیفیت و هم از نظر جذابیت دارای رتبه پایینی خواهد بود. انواع مختلف حرکت ها عبارت اند از پن، دالی، زالی، جیب شات و تیلت که در این مطلب به شرح تک به تک آن ها پرداختیم.
ممنون که تا پایان مقاله ” بررسی انواع حرکت دوربین در فیلمسازی و کاربرد هر کدام ” همراه کاتشو بودید. شرکت فیلمسازی کاتشو سال هاست که خدمات ارزنده خود در حوزه های گوناگون مانند طراحی و ساخت تیزر های تبلیغاتی ، خدمات ویدیو مارکتینگ ، تولید فیلم های صنعتی ، مستند و ساخت فیلم مراسم به مشتریان خود عرضه می دارد. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد این خدمات می توانید به صفحه اصلی سایت مراجعه کنید.
بدون دیدگاه