مواردی که در فیلم انیمیشن روح مورد بررسی قرار می دهیم :
- گفتاری کوتاه درباره ی کمپانی بزرگ پیکسار
- پرداخت به داستان و یک ایده بزرگ
- تصویرسازی دنیای پپیشین و پسین
- عدم پرداخت به جزئیات در روایت
- مرور چند بزنگاه در طول قصه
- مشاهده تریلر فیلم Soul 2020 (در انتهای مقاله)
- ثبت کامنت و مشاهده نظرات سایر دوستان (در انتهای مقاله)
انیمیشن روح ، برگ برنده یا ته برگ
برای من که مدیوم انیمیشن رو خیلی جدی دنبال میکنم، کمپانی پیکسار رو با اختلاف بهترین شرکت تولید انیمیشن می دونم، پیت داکتر و کارهاشو خیلی دوست دارم، نزدیک به یک سال منتظر اثر جدیدش بودم و پیام و حرف اصلی و ایده مرکزیش برام بسیار جذاب و دوست داشتنی بود، دیدن “Soul” یک شکست واقعی بود. چیزی در حدِ یک شکست عشقی… دلیل اقبال عمومی و نظرات مثبت منتقدها رو میشه فهمید. “روح” تقریبا همه المان ها برای محبوبیت نزد سینمایی ها، مخاطب عادی و حتی منتقدین رو داره؛
اثر خوش‌ساختیه، قصه به نسبت پر کششی داره، جزئیات بصری‌ش خوب طراحی شده، در فضا سازی دیدگاه نو و فرادینی از عالم پسین و پیشین ارائه میده، حرف خیلی بزرگ و مهمی رو میزنه که اتفاقا چقدر مناسب این ایام کرونایی و مرگ زده دنیای ما هم هست. پیام رو کاملا آشکار منتقل میکنه و سعی خودش رو میکنه که طیف وسیعی از مخاطب رو در سنین مختلف، بخصوص بزرگسالان، جلب کنه.
بنظر من برگ برنده انیمیشن های پیکسار در ابتدا پرداخت بسیار با جزئیات و عمیق ایده و قصه و ثانیا شخصیت پردازی و فضاسازی درست و جذاب شونه. شخصیت هایی دوست داشتنی و فانتزی با دغدغه هایی کاملا انسانی و آشنا. یعنی رعایت دقیق و کم نقصِ مرز بین خیال و واقعیت.
یعنی همون تعادلی که اکثر انیمیشن ها از پسش برنمیان. بنظرم “روح” تقریبا همه نقاط قوت همیشگی پیکسار رو از دست داده. انیمیشن کاملا آشکارا بزرگسالانه و برای دغدغه های آدم بزرگ هاست و حداکثر نوجوون ها بتونن باهاش ارتباط بگیرن نه کودکان. شخصیت پردازیش با کارهای درخشان پیکسار فاصله قابل توجهی داره. شخصیت ها و تیپ های این انیمیشن رو مقایسه کنید با شخصیت های انیمیشن های راتاتویی، پشت و رو (inside out)، کارخانه هیولاها و …
نقد و بررسی انیمیشن روح محصول آمریکا 2020
برای اینکه بهتون ثابت بشه نقدی که وارد کردیم بیراه نیست صحنه ای رو در پایان انیمیشن بخاطر بیارید، درست جایی که ۲۲ میخواد برگرده زمین و جو بعد فداکاری بزرگش، می خواد تا جایی که بشه همراهیش کنه.
این صحنه بعد از نمایش تقریبا ۹۰ دقیقه از دوستی جو و ۲۲ و اینهمه تجربه مشترک، می تونه یک وداع باشکوه و تماشایی و ماندگار بشه اونم در یک قاب قشنگ در حال پرواز به سمت زمین (زندگی) که این قاب برامون آشناست و قراره حس جدایی و فراغ همیشگی رو منتقل کنه که حاصل فداکاری جو‌ست.
اما حاصل کار یک سکانس بی حس و حال و کاملا معمولی میشه که هم شخصیت پردازی ضعیف کار رو لو میده (چون هنوز فیلمساز نتونسته ما رو همراه و همدل و همسفر کاراکترهاش بکنه) و هم نشون میده که اثر چقدر شیمی ضعیفی داره و اصلا نتونسته رابطه بسازه.
فقط این رابطه بی روح دو نفره رو مقایسه کنید با رابطه شخصیت های شادی و بیگ بانگ در کار قبلی پیت داکتر یعنی Inside Out (پشت و رو). به یاد بیارید سکانسی که بیگ بانگ برای رایلی فداکاری میکنه و از ماشین پیاده میشه که شادی بتونه نجات پیدا کنه و بره و رایلی رو نجات بده. به یاد بیارید که چقدر اون لحظه برای مخاطب تاثیر گذار واقع میشه.
داستان و یک ایده بزرگ در فیلم انیمیشن Soul
خب تا اینجا مختصر توضیح دادیم که نقاط قوت همیشگی پیکسار در شخصیت پردازی و رعایت مرز باریک خیال و فانتزی با واقعیت چطوری اینجا به نقطه ضعف بدل شده. در فضاسازی و پرداخت ایده و داستان هم وضعیت بهتر نیست.
برگ برنده و نقطه خلاقانه این انیمیشن باید در ساخت دنیای پیشین و تصویری از دنیای پسین باشه دقیقا شبیه عالم ذهن در کار قبلیِ کارگردان یعنی “inside out”. ساخت چنین دنیایی بخاطر ناشناختگی و غریب بودنش، دقیقا مختص مدیوم انیمیشن و فضای تخیل و فانتزیه که بدرستی هم انتخاب شده.
اگر این دنیای پیشین، بتونه ساخته و درک بشه و در نسبت بین کاراکترهاش بتونه از یک محیط صرف به یک فضای دارای روح بدل بشه، میتونه از دریچه درک و لمسِ کاراکتر اصلی یعنی جو، به یک تجربه بی نظیر و فراموش نشدنی و بکر برای مای مخاطب بدل بشه که نمیشه.
مشخصه که تیم تولید وقت زیادی رو صرف کرده برای جزئیات بصری این فضا و حاصلش هم در طراحی زیبا و متفاوت کاراکتر های فرشتگان (جری‌ها) و حسابرس (تری) دیده میشه، هم در نور و رنگ با تم آبیِ این دنیا که یک تضاد خوب از بی‌حسی و رخوت در تقابل با رنگ‌های پررنگ و پرشور زمین ایجاد میکنه، حتی در طراحی با جزئیات شهر نیویورک و خیابان ها و موقعیت مکانی مترو.
ساخت دنیای پیشین و پسین در انیمیشن روح 2020
باز هم مشخصه که فیلمساز چقدر وقت صرف کرده و مطالعه و تحقیق کرده که بتونه از نظر تئوریک به یک جمع بندی و ایده بصری ناب و متفاوت و در عین حال فرادینی و فرا آیینی برسه به تصویر کردن دنیای پیشین و پسین.
بنظر در نمایش دورادور و با فاصله از دنیای پسین، موفق هم بوده (همون چند دقیقه اول انیمیشن و مرگ ناگهانی و ورود جو به اون پل بزرگ که به سمت نور میرفت و نمایش آدم های با وضعیت متفاوت کفایت می کرد برای ساخت یک تجربه جدید و جذابِ بصری).
اما سوال اصلی اینجاست چرا در ساخت دنیای پیشین نمی تونه موفق باشه؟! شاید درست ترین دلیلش عجله و شتاب زدگی مشهودیه که در دقایق حضور در این عالم به وضوح به اثر ضربه میزنه.
مثلا به یاد بیارید وقت هایی که دوربین میره در اون فضای بینابینی و خلسه‌ای که عده‌ای درش گیر افتادن (zone) و عده‌ای هم دارن لذت میبرن از این فضای خلسه‌گون. این فضا اصلا ملموس و دارای یک درک و حس و تجربه برای ما نمیشه چون فیلمساز نمی تونه خوب و درست برای ما معرفیش کنه و از نظر بصری با درنگ و طمانینه وقت نمیزاره برای این کار و صرفا نشون میره و میره.
اصلا نمیتونه و وقت نمی زاره که ماه‌باد و دوستاش رو بهمون معرفی کنه و بشناسونه که کی هستن و اینجا چیکار میکنن که بعدش از درک جو از این کاراکترهای فرعی و توضیحاتشون و نمایش بصری این فضا، ما هم به درک و لمس برسیم نسبت به این فضا و اتفاق مهمی که داره توش برای آدم ها می‌افته.
عدم پرداخت به جزئیات – واکاوی انیمیشن روح
مثال دیگه صحنه های خاطرات ۲۲ از مربی های قبلیشه که هم می تونه در پرداخت شخصیت ۲۲ مفید باشه و بهمون بشناسونتش و هم میتونه بخاطر بار کمدیش، سنگینیِ حاصل از غربت این فصا برای ما رو بشکونه که بطرز عجیبی فیلمساز میپره ازشون و در حد چند ثانیه بسیار گذرا رد میشه ازش که ما جز اسمی از مادر ترزا و لینکلن و … چیز دیگه ای دریافت نمی‌کنیم. انگار مهمون سرزده اومده برای پیت داکتر و اون مجبوره تو زمان کوتاه، بجای یک غذای جا افتاده خوشمزه بهشون یه فست‌فودِ با چاشنی بده.
اما نکته خیلی کلیدی که اینجا نیست و قبلا تخصص پیکسار بوده، پرداخت با جزئیات و دقیق و حساب شده قصه و ایده مرکزی برای رسیدن به پیام و حرف اصلی اثر هستش. در این انیمیشن جو و ۲۲ هر دو قراره دیدگاهشون عوص بشه. هر دو در قالب بدن جو و گربه به پایین میان که تا اینجا خیلی هم خوب.
اینجا بنظر میرسه که نقطه عطف داستان قراره شکل بگیره. جاییکه قراره با تجربه کردن اتفاقاتی، نگاه این دو شخص بطرز باورپذیری عوض بشه. اینجا یه سری خرده اتفاقات داریم مثل پیتزا خوردن ۲۲ یا شیطنت هاش تو خیابون و تجربه این جور چیزها و ۴ تا بزنگاه داستانی داریم؛ حضور کانی تو خونه جو، حضور در آرایشگاه، داخل مترو و نهایتا خیاطی مادر جو. بیاین با هم مختصر مرور کنیم این صحنه‌ها رو.
مرور چند بزنگاه در طول روایت – رمزگشایی انیمیشن Soul
در صحنه حضور کانی واقعا چه اتفاقی می‌افته که کانی از نظرش برمیگرده صرفا بخاطر یه اجرای خوب که خودش خودشو دعوت کرده که انجامش بده؟! جو که قبلا تو کلاس به کانی گفته که تو مالِ این کار هستی و حس گرفتنت درسته و براشون خاطره خودشو گفته. خب کانی چه چیز جدیدی میشنوه که منصرف بشه از تصمیمیش؟!
مثلا ۲۲ الان باید حسی گرفته باشه از این صحنه مبنی بر تجربه لذت بخش موسیقی و هر چیزی که دوسش داری؟! این تحمیلی نیست آیا؟! در صحنه مترو، چه چیز جدیدی ۲۲ رو مشتاق موسیقی کرده؟! اون که از موسیقی بدش میومد الان موسیقی تو مترویی براش دلنشین شده؟! بریم صحنه خیلی جدی و مهمِ خیاطی.
چه اتفاق جدیدی افتاده که جو تصمیم می گیره اینقدر متفاوت برخورد کنه و بدیهیات درون ذهنش رو الان به مادرش منتقل کنه؟ ما چه حسی باید بگیریم از این تغییر موضع ناگهانی جو و مادرش؟! ۲۲ قراره حس داشتن مادر یا پوشیدن لباش قشنگ رو تجربه کنه یا جو قراره آماده بشه برای لحظه حساس رسیدن به هدفش؟!
اما اتفاقا در بین اینها بی مقدمه ترین صحنه، بهترین صحنه میشه و اون هم صحنه آرایشگاه و تنها کاراکتر فرعی بدردبخور قصه ست که واقعا به جا افتادن مضمون اثر و تغییر نگاه اغلب زورکی کاراکترها، کمک می کنه. اون حرمتی که برای صندلی مشتری قائله و اون نگاه قشنگش به کار و زندگیش، بدون تردید دِز رو بهترین شخصیت فیلم می کنه و البته افسوس ما رو بیشتر که چرا بقیه کاراکترها اینطوری نیستن.
پایان خوش برای کودکان – نقد انیمیشن روح
حالا با این سیر و سفر میرسن به مقصد. ۲۲ دم در جا میزنه و میگه به زندگی علاقمند شده. وقتی دلیلِ بی علاقگی هزاران سالش برای ما تشریح نشه، نمیشه با چند تا صحنه و تجربه حداقلی به دنیا علاقمند شد و حس گرفت ازش و همراه شد با شخصیت. و بدتر از ۲۲، جو گاردنره که بعد اجرا میاد سوال فلسفی میپرسه که خب همین بود؟!
اولا که اجرایی به اون زیبایی چنان لذتی داره که حالا حالاها نوازنده نمی تونه به این نقطه و سوال برسه. ثانیا جو که تا همین سکانس قبل شدیدا دنبال هدفش بود و اینقدر فیلسوفانه مادرش رو قانع کرده بود، حالا چه شد که به این نقطه رسید؟ با چه بذری در دل قصه، قراره همچین پیام بزرگی رو درو کنیم؟! این سکانس قرار نداره که خانم نوازنده داستان ماهی جوان و اقیانوس رو برامون تعریف کنه و پیامش رو ثبت کنه؟!
چرا باید حالا که جو به نگاه جدید رسیده و بعد فداکاری بزرگش، بخواد در تضاد با اول فیلم، اینبار با روحی آرام به سمت دنیای پسین بره. در اینجا فیلم نمیگذارد ما اینبار (برخلاف اول فیلم که زن ۱۰۰ ساله همچین حسی داشته) با شخصیتی که حالا بیشتر از اون پیرزن میشناسیم، این صحنه باشکوه رو تجربه کنیم؟!
پیت داکتر دوست داشتنی من، این چه وقته هدیه دادن بود؟! تو که تا اینجا کاری برای بچه ها نکردی و برای آدم بزدگ ها کار رو ساختی، حالا نمیشد تو این صحنه آخر یاد پایان خوش برای کودکان و شیر فهم کردنشون با پیام انیمیشن، نمی‌افتادی؟! اصلا پیکسار و اینطور مستقیم‌گویی بی‌پرده؟!
جمع بندی
در پایان باید بگیم، انیمیشنی که حرف اصلیش این بوده که جرقه و انگیزه زندگی رو با هدف زندگی اشتباه نگیرید، زندگی مقصد نداره و به چاله‌ای بنده و کل زندگی همون مسیر زندگیه و لذت بردن از چیزهای کوچیک و طول مسیر و “چگونگی” رسیدن به مقصده که مهمه نه “چه” بودن مقصد، از قضا خودش در دام پیام خودش گیر می‌افته و شدیدا اسیر “چه” میشه (حرف و پیام و مفهوم و مضمون کلی اثر) و کلا “چطور” و “چگونه” رو یادش میره که براش وقت بزاره.
لازم به یادآوریه که همه این نقد ها و سخت‌گیری ها بخاطر انتظاریه که پیکسار و پیت داکتر خودشون در ما ایجاد کردن وگرنه همین “Soul” با همه نواقصش هنوز از خیلی از آثار پر ادعا انیمیشن و فیلم زنده در چند سال گذشته، سرتره.
این اثر یکبار دیگه ثابت میکنه که فکر بزرگ و درگیر کردن ذهن مخاطب، فقط وقتی اثرگذار و ماندگاره که از پسِ حس بیاد بیرون وگرنه فکر به خودی خود در مدیوم سینما ارزشی نداره و جاش اینجا نیست حتی اگر اون فکر به بزرگی فکر این انیمیشن باشه و حتی ایده و قصش هم مختص همین مدیوم انیمیشن باشه و لاغیر، بازهم اول باید حس تولید کرد و بعد فکری رو درگیر کرد.
در آوردن حس در سینما هم قواعد خاص خودش رو داره و از دریچه انسانِ خاص و متعین (شخصیت‌پردازی) و ارتباطات مشخصش (فضاسازی) بیرون میاد نه فقط ایده‌های درخشان و حرف‌های بزرگ و تک‌سکانس‌های عالی که به دلیل نساختن شخصیت و فضا، به کلیت منسجمی نمیرسه.
پی نوشت :
بیلی وایلدر یه جمله‌ای داره که میگه: <فیلم خوب فیلمیه که صحنه یا سکانس بد نداشته باشه. چند تا صحنه خوب داشته باشه که بهتره یکی از این صحنه‌های خوب، صحنه آخرش باشه>. با این توصیف “روح” اثر خوبی نیست چون علی‌رغم صحنه‌های بسیار خوبش، چندین صحنه بد داره و اتفاقا صحنه پایانیش هم نه تنها خوب نیست بلکه بده.
چند خط بیشتر درباره انیمیشن روح – نظر یکی از کاربران کاتشو
همونطور که توی نقد اشاره شد نمایش زندگی پس از مرگ در انیمیشن روح به درستی و زیبایی تصویر شده ، اگر مستند پس از زندگی را دیده باشید در می یابید که بسیاری از نشانه های تصویری آن درست و با پژوهش عمیق شکل گرفته و شاید همین اتکا به دانسته های مخاطب بوده که کارگردان تلاش بیشتری برای ترسیم مختصات دقیق ان ندارد و البته شتابزدگی گذر از این دنیای ناشناخته قابل درک است شخصیت با دنیای عجیبی روبرو شده و عجله دارد به دنیای آشنای خود و به جسم خود برگردد.
الگوی ارتباط جان و 22 الگوی قهرمان و مرشد است نه قهرمان و همسفر و اینجا کسی که راهنما و استاد است 22 است نه جان. 22 با کوله بار تجربه همه کسانی که راهنمایش بودند جان را راهنمایی می کند تا هدف اصلی خودش را بیابد و فیلمنامه نویس برای این مسئله کاشت خودش را دارد زمانی که جان با اتکت راهنمای دیگری به کمک 22 می رود 22 به او می گوید از می خوای از روانشناسی معکوس استفاده کنی؟ درحالیکه این درواقع خود 22 است که با روانشناسی معکوس دارد ذهن جان را اماده پذیرش می کند.
به مسیر داستان توجه کنید جان معلمیست که بدون اینکه از شغل خودش راضی باشد پی هدف زندگیش یعنی اجرای روی صحنه است و داستان به می فهماند که جرقه های زندگی هدف زندگی نیستند جان بعد از طی مسیر و پشت سر گذاشتن موانع متوجه می شود که هدفش همان چیزی بوده که از ان فرار می کرده یعنی معلمی یعنی راهنما بودن و کمک کردن به دیگران برای پیدا کردن هدف زندگی…
یادداشت کاربر درباره نقد فیلم انیمیشنی Soul – تحلیل سکانس های مهم فیلم
صحنه مهم فیلم یعنی آرایشگاه (جایی که جو معتقد است دز یک اریشگر به دنیا اومده اما دز می گوید که قصد داشته دامپزشک بشود اما مشکلاتی او را به ارایشگری کشانده، و الان آرایشگری فوق االعاده ست) تفسیر همان حکایتی ست که رهبر گروه موسیقی به او می گوید ماهی که دنبال اقیانوس بوده اما در واقع درون اقیانوس بوده…
از ابتدا تا نقطه عطف دوم فیلم طبق اصول پیش می رود از رویاهایت دست برندار و هدفت را دنبال کن این چیزیست که همه بینندگان با آن حس همذات پنداری می کنند و شخصیت را دنبال می کنند هر کسی این حس را تجربه کرده که از جایگاهی که در آن زندگی می کنم راضی نیستم و به دنبال هدف بزرگتری هستم
و فیلم در صدد پاسخگویی به همین مضمون فلسفه زندگیست پس از انکه به هدفی که فکر می کنی غایت آمال زندگیت است رسیدی چه ؟! جایی که بسیاری از ادمهای موفق بعد از آن به پوچی رسیده اند و بسیار آدمهای مشهوری که از پس این ناامیدی بر نیامده و خودکشی کرده اند.
اما مسیر درست بعدی یعنی پرده سوم فیلمنامه و حرف فیلمساز که هدف زندگی، خود زندگی است نه رسیدن به اهداف تعیین شده با اینکه نقطه گذاری درستی شده است اما در نیامده بله 22 با بدن و ذهن جو مسیر درست و هدف زندگی را به او نشان می دهد.
اما تصویری کردن آن با افتادن برگ از درخت و یادآوری خاطرات شیرین کودکی و لحظات زندگی برای جوی کافی است اما برای مخاطب ساخته نمی شود و بدتر از آن سرنوشت 22 و برگشت دوباره روح جوی و نجات 22 و فداکاری جو درست فضا سازی نشده و شکل نمی گیرد.
جایزه اخر جو و برگشت دوباره به زندگی بازگشت پر شکوهی نیست و انگار دوباره به زندگی بی فایده خود برمی گردد هدف جدید او یعنی راهنما بودن برای سایر زندگی ها درست تبیین نمی شود و کارکرد تصویری خود را نمی یابد.
نویسنده
احسان آریا
تریلر و تیزر تبلیغاتی انیمیشن روح
امیدواریم این مطلب براتون مفید واقع شده باشه
حتما در قسمت دیدگاه ، نظرات خودتون رو برای ما و مخاطبای ما کامنت کنید
همچنین می تونید این مطلب رو از طریق سرویس های اشتراک زیر برای دوستان خود ارسال کنید
از خدمات برتر مجموعه کاتشو می توان به ساخت تیزر تبلیغاتی با شرایط تعرفه های متوع ، ساخت موشن گرافیک تبلیغاتی و حرفه ای ، طراحی و تولید انیمیشن دو بعدی و سه بعدی ، ساخت فیلم صنعتی برای کارخانه ها ، نیروگاه ها و مراکز تولیدی ، ساخت فیلم مستند درباره موضوعات مختلف ، ساخت کلیپ اینستاگرام و دیگر خدمات ویدیو مارکتینگ ، ساخت فیلم مراسم ، عکاسی صنعتی و مدلینگ و موارد دیگر اشاره کرد. برای کسب اطلاعات بیشتر می توانید به صفحه اصلی سایت مراجعه کنید.
بنظر من که انیمیشن روح خیلی حرف برای گفتن داشت و از اون دسته انیمیشن ها بود که آدمو به فکر میبرد
مرسی از نقد انیمیشن روح
جنبه های منفی که بیان کردین بعضی هاشون خیلی خوب و به جا بودن
اما بنظرم خیلی از جنبه های مثبت این انیمیشن رو توی نقدتون درنظر نگرفتین
سپاس از شما بابت مقاله تون